15.03.2023, 12’
Gramatyczny nazista
Słowa pod lupą
W Polsce (i nie tylko) propagowanie nazizmu jest karalne, ale… jak grzyby po deszczu wyrastają gramatyczni naziści. O co chodzi? W „Słowach pod lupą” opowiedzą o tym Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska, które zapraszają również na stronę www.obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl.
07.03.2023, 11’
Sojowy elektorat, sojowy chłopiec
Słowa pod lupą
W kolejnym odcinku „Słów pod lupą” Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska zastanowią się, co wspólnego ma „sojowy elektorat” czy „sojowy chłopiec” z sosem sojowym. Przymiotnik „sojowy” w nowym znaczeniu, podobnie jak inne nowe wyrazy i znaczenia, można znaleźć na stronie www.obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl.
28.02.2023, 8’
Nie tylko pasteloza
Słowa pod lupą
W kolejnym odcinku „Słów pod lupą” przyjrzymy się -ozom, choć nie będzie to kraina Oz. Do rozmowy o języku zaprasza Agata Hącia, która poleca również na stronę www.obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl
21.02.2023, 11’
Święto ku czci
Słowa pod lupą
Z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Polskiego spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, ile cukru jest w cukrze, a języka polskiego w języku polskim. Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska zapraszają do „Słów pod lupą” i na stronę www.obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl.
31.01.2023, 9’
Ekowojownik i ekościema
Słowa pod lupą
Co to znaczy być ekologicznym? I jaki obraz ekologii wyłania się z nowego polskiego słownictwa? O tym opowie Agata Hącia, które zaprasza również na stronę www.obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl
24.01.2023, 11’
Bez kitu!
Słowa pod lupą
Jaką drogę przeszło słowo „kit”? Wiedzie ona od uszczelniania okien do wyrażania zdziwienia. O tym opowiedzą Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska, które zapraszają również na stronę www.obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl.
17.01.2023, 11’
Autorzy słów
Słowa pod lupą
Żeby słowo weszło do powszechnego obiegu, musi się spodobać wielu ludziom. Zwykle nie wiemy, kto dane słowo wymyślił, ale są wyjątki. Jakie? O tym opowiedzą Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska, które zapraszają również na stronę www.obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl.
10.01.2023, 12’
Twoja stara
Słowa pod lupą
Co nowego u twojej starej? Odpowiedzą Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW (www.obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl).
03.01.2023, 10’
Petarda
Słowa pod lupą
Dlaczego lubimy petardy? Opowiedzą o tym Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW (www.obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl).
27.12.2022, 13’
Kto wymyśla nowe słowa?
Słowa pod lupą
Na stronie www.obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl powstaje słownik najnowszych wyrazów. Ale skąd się one biorą? To wyjaśnią Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska.
20.12.2022, 10’
Przedświąteczne porządki
Słowa pod lupą
Przed świętami robimy porządki i coś sobie postanawiamy. I czasami sięgamy po nowe słowa. Na przykład: kim jest declutter? Nie tylko o tym wyrazie opowiedzą dziś Katarzyna Kłosińska i Agata Hącia z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
13.12.2022, 10’
Essa, odklejka
Słowa pod lupą
Jesteśmy na odklejce, a może i na essie? „Słowa pod lupą” zajmą się tym razem słowami młodzieżowymi: „essa” i „odklejka”.
06.12.2022, 11’
Holicy i maniacy
Słowa pod lupą
Czy każdy -maniak cierpi na manię, a każdy -holik jest od czegoś uzależniony? O słowach z tymi cząstkami opowiedzą dziś Katarzyna Kłosińska i Agata Hącia z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
08.11.2022, 13’
Rzepiara i patusiara
Słowa pod lupą
Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego przyjrzą się przejawom językowej emancypacji kobiet.
25.10.2022, 11’
Kiełba na dzielni
Słowa pod lupą
Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego przyjrzą się temu, w jaki sposób lubimy skracać słowa i co z tego wynika.
18.10.2022, 10’
Wyszczep i proszczep
Słowa pod lupą
Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego przyjrzą się wyszczepom i proszczepom i zastanowią się, co te słowa mówią o naszym świecie.
11.10.2022, 10’
Stare-nowe, nowe-stare
Słowa pod lupą
Bieżączka, destynacja, zalewajka… Są słowa, które wydają nam się nowe, świeże. Okazuje się jednak, że może to być złudne wrażenie. Dlaczego? O tym dziś opowie Agata Hącia z Obserwatorium Językowego UW.
04.10.2022, 14’
XD i pismo obrazkowe
Słowa pod lupą
Słyszymy głosy (narzekania), że obrazki zastępują nam pismo. Czy to prawda? A jeśli tak, to czy się tego obawiać? Literowo-obrazkowym zjawiskom w języku przyjrzą się Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
27.09.2022, 16’
Z czym może się kojarzyć konflikt?
Słowa pod lupą
Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego omówią nowe wariacje na temat starego frazeologizmu burza w szklance wody.
20.09.2022, 9’
Obwarzanek
Słowa pod lupą
W dzisiejszym odcinku główną rolę odegra obwarzanek. Oczywiście w nowych znaczeniach. Zaprasza Agata Hącia w imieniu Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
13.09.2022, 11’
Freeganin na skipie
Słowa pod lupą
Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego omówią słowa, które świadczą o tym, że zaczynamy traktować żywność jako coś cennego, co jest zagrożone.
06.09.2022, 12’
Vibe mistrza drugiego planu
Słowa pod lupą
Kim jest mistrz drugiego planu, który często kradnie show – i dlaczego zwykle ma vibe – o tym opowiedzą Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
30.08.2022, 12’
Rowerować czy kawkować?
Słowa pod lupą
Ile jest starego, a ile nowego w takich czasownikach jak „rowerować”, „kawkować” czy „lajkować” – opowiedzą Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
23.08.2022, 12’
Janusz
Słowa pod lupą
Dziś rządzi janusz. Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego opowiedzą, skąd się to słowo wzięło, co znaczy i dlaczego tak chętnie go używamy.
16.08.2022, 12’
Film nie dowiózł
Słowa pod lupą
Dziś Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego wyjaśnią, o co chodzi w zdaniach „Film nie dowiózł” czy „Minister dowozi program”.
02.08.2022, 10’
Używka
Słowa pod lupą
Dziś o używkach – na przykład muzycznych. Zapraszają Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
26.07.2022, 13’
Całuśny, sweetaśny
Słowa pod lupą
Dziś Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego porozmawiają o dwóch „miłych” słowach: „całuśny” i „sweetaśny”.
19.07.2022, 11’
Mikroapartament
Słowa pod lupą
Dziś opowiemy o słowach, które zaklinają rzeczywistość. Zaprasza Agata Hącia w imieniu Obserwatorium Językowego UW.
12.07.2022, 13’
Szczucie cycem, kaszojad
Słowa pod lupą
Co o naszym stosunku do macierzyństwa mówią nowe słowa i wyrażenia, takie jak „szczucie cycem” i „kaszojad”?
05.07.2022, 8’
Plażing, glamping i jachtostop
Słowa pod lupą
Dziś opowiemy o nowych słowach związanych ze sposobem spędzania wolnego czasu, zwłaszcza w wakacje. Zaprasza Agata Hącia w imieniu Obserwatorium Językowego UW.
28.06.2022, 12’
O mireczkach i mirabelkach
Słowa pod lupą
W dzisiejszym odcinku „Słów pod lupą” Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego rozmawiają o mirkach i mireczkach, którzy nie muszą być Mirkami i Mireczkami.
21.06.2022, 10’
Zrobić komuś dzień
Słowa pod lupą
Dziś o śmieszno-strasznych kalkach językowych. Zapraszają Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska w imieniu Obserwatorium Językowego UW.
07.06.2022, 7’
Z przyczajki
Słowa pod lupą
Dziś opowiemy o pewnym nowym wyrażeniu, które wywodzi się z języka młodzieżowego, ale dawno przekroczyło już jego granice. Zaprasza Agata Hącia w imieniu Obserwatorium Językowego UW.
31.05.2022, 12’
Oczu kąpiel
Słowa pod lupą
Komu potrzebna jest oczu kąpiel i po co się ją stosuje? O nowym wyrażeniu, które weszło do współczesnego języka z XIX-wiecznych poradników medycznych.
24.05.2022, 10’
Pudle, bejbiki i kok samuraja
Słowa pod lupą
Dziś opowiemy o nowych nazwach odnoszących się do włosów. Zgłębimy tajemnice słownika włosomaniaczek, ale także przypomnimy, czym są pekaesy i do czego służy fiksatuar. Zaprasza Agata Hącia w imieniu Obserwatorium Językowego UW.
17.05.2022, 12’
Saszetka
Słowa pod lupą
Saszetka, nerka, kołczan prawilności, piterek – słowa nazywające małą (zwykle męską) torebkę.
10.05.2022, 11’
Rozkminka
Słowa pod lupą
Dziś będziemy rozkminiać „rozkminkę”. Kminią Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
26.04.2022, 12’
Ratownik żywności
Słowa pod lupą
Tym razem Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego przyjrzy się słowom, które pojawiły się w związku z ideą „zero waste”.
19.04.2022, 12’
Brodologia
Słowa pod lupą
W dzisiejszych „Słowach pod lupą” Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW opowiedzą o brodologii i innych -logiach.
05.04.2022, 11’
10 ziko
Słowa pod lupą
10 ziko, czyli 10 zeta, czyli o tym, jak nazywamy pieniądze.
29.03.2022, 11’
Fake news i kłamność
Słowa pod lupą
Dziś opowiemy o fake newsach, deepfake’ach i o tym, czy można je nazywać słowami rodzimymi, takimi jak kłamność
22.03.2022, 10’
Specjalna operacja
Słowa pod lupą
W dzisiejszych „Słowach pod lupą” Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska przyjrzą się specjalnej operacji językowej polegającej na
obśmiewaniu zabiegów propagandowych.
15.03.2022, 11’
Kozak i przekozak
Słowa pod lupą
W dzisiejszych „Słowach pod lupą” Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska omówią bogatą rodzinę „kozackich” wyrazów i związków frazeologicznych.
08.03.2022, 10’
Nie stygmatyzujmy!
Słowa pod lupą
W dzisiejszych „Słowach pod lupą” Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska omówią słowa, które krzywdzą, choć ci, którzy je wypowiadają, wcale nie mają takiej intencji.
01.03.2022, 11’
Demilitaryzacja i denazyfikacja
Słowa pod lupą
W dzisiejszych, niewesołych, „Słowach pod lupą” Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska rozłożą na czynniki pierwsze słowa demilitaryzacja i denazyfikacja, których Władimir Putin użył w jednym z przemówień w odniesieniu do Ukrainy.
22.02.2022, 11’
Adopciny i adopciak
Słowa pod lupą
W dzisiejszych „Słowach pod lupą” Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska omówią nowe słowa, którymi opisujemy świat zwierząt domowych.
15.02.2022, 14’
Śmiechać i smutać
Słowa pod lupą
Czasem chce nam się śmiać, a czasem płakać. A czasem płaczemy przez łzy. W dzisiejszym odcinku „Słów pod lupą” o nowych słowach związanych ze śmiechem i smutkiem opowiedzą Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW.
01.02.2022, 10’
Czy mitygować ryzyko?
Słowa pod lupą
O mitygowaniu ryzyka, o zwinnych firmach i o tym, co wynika z nadawania słowom nowych znaczeń porozmawiają Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW.
25.01.2022, 10’
Czy keczupować dzieci?
Słowa pod lupą
O keczupie i keczupowaniu w wersji z pomidorem-19, czyli o tym, jak niektórzy próbują oszukać algorytmy.
18.01.2022, 10’
Deszczośnieg
Słowa pod lupą
Deszczośnieg czy śniegodeszcz? A może styczniopad? O kilku nowych słowach związanych z pogodą opowiedzą Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW
11.01.2022, 10’
Spoko, sztos, najs
Słowa pod lupą
„Miało być spoko, a było najs! Na sztos imprze bawiliśmy się sztos” – o najnowszych słowach wyrażających ocenę, które sprawiają, że nasz język coraz bardziej upodobnia się do angielskiego
04.01.2022, 11’
Ale urwał!
Słowa pod lupą
Ale urwał! Ale – kto i co? O tej zbitce wyrazów, która podbiła polski internet, opowiedzą Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
28.12.2021, 11’
Tego się nie da odzobaczyć
Słowa pod lupą
Pewne rzeczy chciałoby się odzobaczyć, inne – odzapamiętać, a jeszcze inne – odsłyszeć. Obserwatorium Językowe Uniwersytetu
Warszawskiego tym razem weźmie pod lupę trzy nowe czasowniki.
21.12.2021, 10’
Umieć w – i nie tylko
Słowa pod lupą
Czy Państwo umieją w internety? A może w coś innego? O tym nowym zwrocie (i nie tylko o nim) porozmawiają Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW. Zapraszamy!
14.12.2021, 13’
Łamiąca wiadomość
Słowa pod lupą
Na styku polszczyzny i języka angielskiego mogą powstawać całkiem zabawne słowa i konstrukcje. Porozmawiają o nich Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego
07.12.2021, 13’
Kangurki i borsuki
Słowa pod lupą
Czy chodzą Państwo w kangurkach i borsukach, nie mówiąc o marchewkach? Tym razem Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW przyjrzą się nazwom odzieżowym. Zapraszamy!
30.11.2021, 10’
Spoko, spox, pozdro, pzdr
Słowa pod lupą
Tym razem Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW przyjrzą się nowym skrótom: „pozdro”, „szacun”, „zazdro”, „spoko” itp.
23.11.2021, 11’
X, Y, Z
Słowa pod lupą
Gdy mówimy: pokolenia, jednym przychodzą do głowy „boomerzy”, a innym „pokolenie X”, „pokolenie Y”, „pokolenie Z”. O co chodzi – i skąd te nazwy? Opowiedzą o tym Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW.
16.11.2021, 12’
Smacznej kawusi
Słowa pod lupą
Miłego dzionka i smacznej kawusi – kto z nas nie widział na FB takiego pozdrowienia? Jak się okazuje, te miłe słowa są znakiem swoistej międzypokoleniowej walki na rytuały.
09.11.2021, 10’
Zaraczanie
Słowa pod lupą
W dzisiejszym odcinku "Słów pod lupą" spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czym się raki raczą i jak się ma do tego zaraczanie. Zapraszamy! Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW
02.11.2021, 15’
O cmentariance i instamatce
Słowa pod lupą
Ostatnio powstało kilka słów, które nazywają osoby lansujące się w mediach społecznościowych. Porozmawiają o nich Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
26.10.2021, 10’
Korpomowa
Słowa pod lupą
„ASAP trzeba działać directowo, będąc sfokusowanym na targecie”. Jak rozpoznać korpomowę? O tym w najnowszym odcinku „Słów pod lupą”. W imieniu Obserwatorium Językowego UW zaprasza Agata Hącia.
19.10.2021, 12’
Pan Kanapka
Słowa pod lupą
Pan Kanapka, Pan Tabletka, Pani Kredka, Pani Szczawiowa – kogo (lub co) tak nazywamy i dlaczego? O tym w najnowszym odcinku „Słów pod lupą”. W imieniu Obserwatorium Językowego UW zapraszają Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska.
12.10.2021, 10’
Atencja, atencjusz
Słowa pod lupą
W kolejnym odcinku „Słów pod lupą” Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego przyjrzą się dawnej i obecnej „atencji” i całkiem nowemu „atencjuszowi” (a także „atencjuszce”).
05.10.2021, 9’
Hip-hopolo i chillout
Słowa pod lupą
Czym jest hip-hopolo? I co ma wspólnego z sacro polo oraz rock polo? No i – jak się ma do tego chillout? Zapraszamy na audycję poświęconą nowym słowom związanym z muzyką.
28.09.2021, 12’
O normalsach i wózkersach
Słowa pod lupą
Co ciekawego jest w słowach „dziaders”, „lokals” czy „wózkers”? Dlaczego lubimy tworzyć wyrazy z niby-angielskim zakończeniem „-ers”?
21.09.2021, 12’
Przydasie? No rejczel!
Słowa pod lupą
Lubimy wyginać słowa. Czasami robimy to nieświadomie, a czasami – dla żartu. Czym są „przydasie”? Co się dzieje „na żwirkach”? I dlaczego czasem czujemy się jak „lajkonik”? O tym w dzisiejszym odcinku „Słów pod lupą”. Zapraszamy!
14.09.2021, 10’
Wspomnienia z holidejów
Słowa pod lupą
Wakacje za nami, ale… można je powspominać. A właściwie: jak się mówi o wakacjach? Czy mamy do tego jakieś nowe słowa? Zapraszamy!
07.09.2021, 11’
Środing przed piątuniem
Słowa pod lupą
Czym się różni środing od środy, a piątunio od piątku?
31.08.2021, 11’
Umówmy się mesiem na siłkę
Słowa pod lupą
Polszczyzna uwielbia zdrobnienia i spieszczenia. O najnowszych opowiedzą Agata Hącia i Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego.
24.08.2021, 9’
To nie jest kraj dla...
Słowa pod lupą
Wśród nowego słownictwa znajdujemy nowe związki frazeologiczne. Czasami z pochodzenia są to cytaty – na przykład filmowe. Niekiedy je zniekształcamy, wyginamy tak, by wygodniej wyrażały to, o co nam chodzi. Dziś przyjrzymy się takim właśnie związkom wyrazowym. Zapraszamy!
17.08.2021, 10’
Ciągle głodny? Zapraszamy!
Słowa pod lupą
Dzisiaj przedstawimy m.in. najnowsze nazwy dotyczące rodzajów jedzenia, osób i urządzeń potrzebnych w kuchni. Zestawimy je z nazwami starymi, o których dziś często się już nie pamięta. Ciekawe, jak bardzo będą dla Państwa zagadkowe...
03.08.2021, 9’
Nowe słownictwo, nowe jedzenie
Słowa pod lupą
Tym razem bardziej przyziemnie: mojito, wasabi, miso-shiru, a także kimczi, szakszuka, tajin i bento. Opowiemy o tym, jakie nowe wyrazy związane z jedzeniem proponują jako hasła w słowniku neologizmów Obserwatorium Językowego użytkownicy języka polskie
27.07.2021, 10’
Patotreści w patomieszkaniu
Słowa pod lupą
W ostatnich latach pojawiło się wiele słów z cząstką „pato-”: „patodeweloperka”, „patoosiedle”, „patoogródek”, „patotreści”, „patointeligencja”, „patoinfluencer”, „patoyoutuber”, „patocelebryta”, „patoarchitekt”… Co one znaczą i jak się mają do „patologii społecznej”, znanej z czasów PRL-u?
20.07.2021, 9’
Łamiąca wiadomość
Słowa pod lupą
Czy należy się załamywać z powodu łamiącej wiadomości? A może lepiej udać się na scenę zbrodni i połączyć kropki? Dziś o kalkach językowych – nie tylko tych udanych. Zapraszamy
13.07.2021, 10’
Żenua na wizawisie
Słowa pod lupą
Lubimy przekręcać słowa pochodzące z obcych języków – albo wręcz tworzyć wyrazy stylizowane na obce. Na przykład francuskie. Dlaczego to robimy? Czym jest dla nas „żenua”? I co jest „na wizawisie”? O tym w dzisiejszym odcinku. Zapraszamy!
06.07.2021, 9’
Bycie na stenbaju czy reset?
Słowa pod lupą
Od jakiegoś czasu obserwujemy ciekawe zjawisko – funkcjonowanie komputerów stało się podstawą metafor „ludzkich”. Mówimy o ludziach, posługując się słownictwem „komputerowym” – jesteśmy „na stenbaju”, „resetujemy się”, „zawieszamy się” itd.
29.06.2021, 10’
Cytrynki, mundki i walentyny
Słowa pod lupą
Malucha – drogowego – nie trzeba nikomu przedstawiać. Ogórka – także. Inne samochody (i nie tylko) także mają nieoficjalne nazwy. A jakie? Zapraszamy do wysłuchania audycji!
22.06.2021, 11’
Apartheid sanitarny i ...
Słowa pod lupą
Choć pandemia jest już z nami od półtora roku, to wciąż tworzymy nowe określenia, które się do niej odnoszą. Jednymi z ciekawszych są „apartheid sanitarny” i „sanitaryzm”.
15.06.2021, 7’
Używka i kaloryfer
Słowa pod lupą
Co wspólnego mają słowa: „używka”, „kaloryfer”, „galerianka” i „leming”? Zapraszamy!
01.06.2021, 9’
Madki i bombelki
Słowa pod lupą
Z okazji Dnia Dziecka – o tym, jak język się mści na niefrasobliwych rodzicach. Zapraszamy!
25.05.2021, 10’
Epicki, zacny i dekadencki
Słowa pod lupą
Miał być dekadencki tort, a wyszła epicka porażka – o starych słowach w nowych znaczeniach.
18.05.2021, 11’
Panu Bogu świeczkę, a diabłu?
Słowa pod lupą
Czasami zniekształcamy frazeologizmy. Zmieniamy im formę albo nadajemy im nowe znaczenie. Zamiast nie zasypiaj gruszek w popiele słychać nie zasypuj gruszek w popiele. Dlaczego tak się dzieje? Co nami kieruje? O tym w dzisiejszym odcinku.
11.05.2021, 9’
Kto płakał, jak sprzedawał?
Słowa pod lupą
Co mówi o nas (i o Niemcach) powiedzenie „Niemiec płakał, jak sprzedawał”? Dlaczego stało się ono na tyle atrakcyjne, że na jego wzór zaczęliśmy tworzyć inne: „architekt płakał, jak projektował”, „nauczyciel płakał, jak uczył” itd.?
04.05.2021, 9’
Holicy i maniacy
Słowa pod lupą
Czy kotoholik dogada się z psoholikiem? I co na to czekoladomaniacy? W tym odcinku weźmiemy pod lupę cząstki -holik i -maniak. Sprawdzimy, jakie przypisujemy im znaczenie i czy należy się ich obawiać. Oczywiście językowo. Zapraszamy!
27.04.2021, 8’
Polubownik, czyli lajkers
Słowa pod lupą
Czy wszystko, co robimy w mediach społecznościowych, musi mieć swoją nazwę? Osoba, która „daje łapkę w górę” to „polubownik”, czyli „lajkers”. A jak nazwać tę, która „daje łapkę w dół”?
13.04.2021, 9’
O lenistwie ... językowym
Słowa pod lupą
Często wydaje nam się, że wiele nowych słów zwraca uwagę swoją nietypowością i żartobliwością. Na plażing można wszak zabrać pieseła, z którym zwykle uprawia się spacering w deblu. Jednak wiele z tych "radosnych słów" wcale nie świadczy o naszej oryginalności, a wręcz przeciwnie ...
06.04.2021, 7’
Słownictwo wegańskie
Słowa pod lupą
Czy istnieje „wegańska kiełbasa”? Czym są „tofucznica” i „tofurnik”? O kim mówi się, że jest „mięsarianinem”, i czy ktoś taki pozwoli, by go „zweganizować”? Zapraszamy na odcinek poświęcony słownictwu wegańskiemu.
30.03.2021, 11’
Tabliczki trawnikowe
Słowa pod lupą
W jaki sposób formułowane są zakazy i prośby zamieszczane na tabliczkach widniejących na osiedlach? Co do nas bardziej przemawia: Zakaz wchodzenia na trawnik czy Szanuj zieleń, boś nie jeleń!? Twój pies – twoja kupa czy Posprzątaj po swoim psie!?
23.03.2021, 8’
Zaparkować pytanie, temat
Słowa pod lupą
Co robi człowiek, który „zaparkował pytanie” albo „parkuje temat”? Czy pytanie lub temat ma koła i hamulce oraz sprzęgło i gaz? Co to znaczy, że ktoś „połączył kropki”, choć wcale nie używał kredek? Wreszcie: „na koniec dnia” to właściwie kiedy? W tym odcinku o kilku korpozwrotach. Zapraszamy!
16.03.2021, 11’
Język angielski na ulicach
Słowa pod lupą
Na naszych ulicach coraz więcej języka angielskiego: „barber shop”, „sushi bar”, „food truck”, „second hand”, „park&ride”, „bike&ride”, „show room”, „aquapark”, „aparthotel”. Dlaczego takie nazwy się pojawiają? Jak się z nimi czujemy?
09.03.2021, 10’
Mega, totalnie i strasznie
Słowa pod lupą
„Na imprezie było mega!” – czyli jak? W tym odcinku zapraszamy na rozmowę o „mega”, „totalnym”, „odjechanym”, „na maksa”, „szalenie”, „okropnie” i innych słowach niosących skrajną ekspresję, ale niewiele treści. Wywodzą się z języka młodzieży, a zasilają („odświeżają”) w ogóle język potoczny.
02.03.2021, 10’
Nietypowe nazwy restauracji
Słowa pod lupą
Restauracje chcą się wyróżniać nie tylko smakiem serwowanych potraw, lecz także nazwami: nietypowymi, intrygującymi czy zawierającymi grę słów (jak „Fabryka naleśników”, „A nóż widelec”, „Le Targ”, „Pasikonik”)
23.02.2021, 9’
Koronawirus a język polski
Słowa pod lupą
Jak pandemia koronawirusa (zwanego przez niektórych „koronaświrusem”) odbiła się w języku? Czym są „koronalia” i „koronaferie”? Nosimy maseczki czy „kagańce”? Wreszcie: kto to jest „denialista”, „covidianin” i „kowidiota”? Zapraszamy do rozmowy o języku czasów zarazy
16.02.2021, 9’
Napisy na murach
Słowa pod lupą
„ŁKS robi herbatę z wody po parówkach”, „Widzew nagrywa ryby na dyktafon” – walka między klubami piłkarskimi toczy się nie tylko na boisku, ale i na murach. Napisy na ścianach budynków – co mówią o nas, jak kształtują naszą przestrzeń? Zapraszamy!
