26.05.2023, 7’
Mać, matka, chłopaki, chłopacy
Czy „mać” ma związek z „matką”? „Chłopaki grali w piłkę” czy „Chłopaki grały w piłkę”?
19.05.2023, 6’
Skąd te troki?
Dlaczego ucieczkę, szybkie opuszczenie jakiegoś miejsca nazywamy braniem d… w
troki? Czy ma to związek z litewskim zamkiem?
12.05.2023, 6’
Wykapany ojciec, lata dwutysięczne
Skąd wzięło się określenie „wykapany ojciec”? Jak mówić o pierwszych dwóch dekadach naszego wieku?
05.05.2023, 7’
Stolica / stoliczanka
28.04.2023, 8’
Meteorolożka, metrolog
W słowniku języka polskiego funkcjonuje słowo meteorolożka, natomiast brak słowa metrolożka.
21.04.2023, 5’
Bez ogródek o świeżym
Czym była o ogródka, upamiętniona w wyrażeniu „bez ogródek”? Jeśli on jest świeży, to oni – jacy są?
14.04.2023, 7’
Gumno i grupa
Co robimy na grupie, a co robimy w grupie? Po czym oddalał się pacjent młodej lekarki?
07.04.2023, 7’
Mówimy z przekąsem o przekąsce
Powiedzieć coś z przekąsem – skąd się wziął ten zwrot? Czy ma on związek z jedzeniem przekąsek i zakąsek?
31.03.2023, 9’
Kosowar żyje na kocią łapę
Skąd się wziął zwrot „żyć z kimś na kocią łapę”?. Jaka jest poprawna nazwa mieszkańca Kosowa?
24.03.2023, 10’
Rozwydrzony bachor
Czy wydra to zwierzę rozwydrzone? Co ma wspólnego bachor ze światem przestępczym. O tym w „Rozmówkach polsko-kubańskim” będzie rozmawiać red. Ernest Zozuń z prof. Katarzyną Kłosińską.
17.03.2023, 9’
Tylko i wyłącznie obciach
Dlaczego coś złego i przynoszącego wstyd nazywamy obciachem? Czy „tylko i wyłącznie” jest niepoprawne?
10.03.2023, 9’
Biegun, upraszczanie zaimków
Tym razem prof. Katarzyna Kłosińska i red. Kuba Strzyczkowski porozmawiają o biegunach – w kontekście konia na biegunach oraz Arktyki i Antarktyki. Przypomną też ważną zasadę dotyczącą używania zaimków te i to.
03.03.2023, 9’
Wierutny. Podajemy czas
Dlaczego mówimy, że bzdura, kłamstwo, fałsz itp. są wierutne? Jak poprawnie po polsku podawać czas?
24.02.2023, 8’
Ruska onuca i inne ślady wojny w naszym języku
„Ruska onuca”, „idi na…”, „pierogi ukraińskie”, „put-out” – to tylko część słownictwa, które pojawiło się w naszym języku pod wpływem wojny w Ukrainie.
17.02.2023, 8’
Bukareszteński, powetować
„Bukaresztańska dziewiątka” czy „bukareszteńska dziewiątka”? Czy „powetowanie strat” ma związek z „zawetowaniem ustawy”?
10.02.2023, 9’
Otwarty, otworzony
Skoro mówimy: „otworzyć drzwi”, to dlaczego nie mówimy „otworzone drzwi”, tylko „otwarte drzwi”? Czy obie formy są poprawne?
03.02.2023, 8’
Radziecki i sowiecki
Czy popełnia błąd ten, kto mówi o granicy polsko-radzieckiej z 1939 roku? Czy należy zastąpić „radziecki” „sowieckim”? A może jest odwrotnie – błąd popełnia ten, kto posługuje się przymiotnikiem „sowiecki”?
27.01.2023, 7’
Herbata i stu pięćdziesięciu żołnierzy
Dlaczego język polski jest wyjątkowy (na tle innych języków używanych w Europie), jeśli chodzi o nazwę herbaty? Czy zdanie „Jechał ze stu pięćdziesięciu żołnierzami” jest poprawne?
20.01.2023, 7’
Jajko Kolumba i twardy orzech do zgryzienia
Skąd się wzięło i co znaczy określenie „jajko Kolumba”? Czy frazeologiczny „orzech do zgryzienia” musi być twardy?
13.01.2023, 6’
Dookoła wojtek i zapomnieć
Skąd się wzięły wyrażenia „dookoła wojtek” i „w koło macieju”? Która forma jest poprawna: „Zapomniał przynieść prezent” czy „Zapomniał przynieść prezentu”?
06.01.2023, 8’
Cyfryzacja a dygitalizacja i święto Trzech Króli
Jaki związek ma „cyfryzacja” z „cyfrą”? Skąd się wzięła „dygitalizacja”? A może „digitalizacja”? Czy w nazwie święta Trzech Króli jest błąd językowy? Na te (i nie tylko te) pytania odpowie prof. Katarzyna Kłosińska.
30.12.2022, 9’
Niebiańskie cyfry czy niebieskie liczby?
Tym razem prof. Kłosińska upora się z pochodzeniem przymiotników „niebieski” i „niebiański” oraz wyjaśni różnicę między „cyfrą” a „liczbą”.
25.11.2022, 7’
Niechlujny kibic w Dosze
Prof. Katarzyna Kłosińska odpowie na pytanie, czy istniał kiedyś przymiotnik „chlujny”, skoro istnieje „niechlujny”, a także wyjaśni, jak brzmi poprawna nazwa stolicy Kataru i jak się ona odmienia.
18.11.2022, 9’
Dedykowane uszczelki i to okno
Czym się różni „krem dedykowany do cery suchej” od „wiersza dedykowanego mamie”? Dlaczego powinniśmy mówić „to okno”, „to dziecko”, „to jabłko” i nie zastępować zaimka „to” formą „te”?
04.11.2022, 7’
Mieć się z pyszna
28.10.2022, 8’
Nie umywa się / Pozytywnie rozczarowany
21.10.2022, 7’
Druhna i drużba
14.10.2022, 8’
Śmiać się jak głupi do sera / Idziemy na pocztę
07.10.2022, 11’
Ojciec / Ojczym / Chłopak
30.09.2022, 6’
Najdłuższy wyraz w języku polskum / Łabędź
23.09.2022, 6’
Macocha i po macoszemu / Pasierb
16.09.2022, 5’
Biedronka / Wywrzeć wpływ
09.09.2022, 9’
Rzęsisty / Podawać w wątpliwość
02.09.2022, 8’
Edukacja dla bezpieczeństwa / ul. Pszczelna
26.08.2022, 7’
Głupiś i głupiaś
19.08.2022, 6’
O pietraniu się
12.08.2022, 7’
Fiasko / Sącki
05.08.2022, 8’
Zapędzić kogoś w kozi róg / dziećmi, śmieciami
29.07.2022, 12’
Kulturalne ludobójstwo / Na i do Ukrainy
22.07.2022, 7’
Stroić się / Foch
15.07.2022, 6’
Potomek / Pośladki / Tylne!
08.07.2022, 8’
Za pasem / Napoje wyskokowe
01.07.2022, 8’
Małe Łąkie
24.06.2022, 8’
Zadać komuś bobu / seminarium
O co chodzi z bobem i co łączy seminaria duchowne z magisterskimi? Kubie Strzyczkowskiemu i słuchaczom wyjaśnia profesor Katarzyna Kłosińska z Obserwatorium Językowego UW.
17.06.2022, 10’
Mądrej głowie dość dwie słowie
10.06.2022, 10’
Wylać dziecko z kąpielą
03.06.2022, 9’
Pielić, pleć a może pełać?
27.05.2022, 7’
Skąd się wzięło słowo "fąfel"?
20.05.2022, 8’
Mieć huk roboty!
13.05.2022, 10’
Gościni czy gościnia?
06.05.2022, 9’
Skąd się wzięło "okej"?
29.04.2022, 9’
Para trampek czy trampków?
22.04.2022, 11’
Mieć motyle w brzuchu
15.04.2022, 8’
Barszcz / Żur / Pascha / Wielkanoc
08.04.2022, 10’
Szczek / Kolaboracja / Słowackiego?
01.04.2022, 7’
Z głupia frant / prima aprillis czy pryma aprillis
25.03.2022, 8’
Cała reszta to betka
18.03.2022, 12’
Doznać, rozpuścić
Czy pociąg może „doznać opóźnienia”, a system „doznać awarii”? Dlaczego o osobie, która ma za dużo swobody, mówimy, że jest „rozpuszczona jak dziadowski bicz”?
11.03.2022, 8’
Gofry i ukraińskie nazwiska
04.03.2022, 7’
O morale i pierogach
25.02.2022, 9’
Dlaczego cholera jest jasna?
18.02.2022, 10’
"Na Ukrainie" czy "w Ukrainie"?
11.02.2022, 8’
Covida czy covidu? Prawie czy niecałe?
04.02.2022, 8’
Ulica Bracka i mieszkanka Rygi
28.01.2022, 7’
Przepadlisty i półtrzecia
21.01.2022, 7’
Co to znaczy "dożarty"?
14.01.2022, 9’
Łaknąć jak kania dżdżu
07.01.2022, 8’
Antyszczepionkowcy i foliarze
31.12.2021, 6’
Skąd się wzięła "zabawa"?
03.12.2021, 9’
Widoczność a widzialność
26.11.2021, 8’
Światła przeciwmgielne czy przeciwmgłowe?
19.11.2021, 8’
Dlatego, bo...
12.11.2021, 8’
Członek i członkini
05.11.2021, 8’
"Zjadłem loda" czy "zjadłem lód"?
29.10.2021, 9’
Przyimki i nie tylko
22.10.2021, 7’
Diody czy diód?
15.10.2021, 9’
Palestyńsko-stanozjednoczony...
08.10.2021, 9’
Co z jeziorem, które ktoś obszedł?
01.10.2021, 9’
Obiecanki cacanki
24.09.2021, 7’
Wiedźma i niewiasta
17.09.2021, 6’
Jak odmieniamy B.B. Kinga i Davida Bowiego?
10.09.2021, 7’
Akcentowanie
03.09.2021, 8’
Hermetyczny
27.08.2021, 10’
Talib, talibowie...
20.08.2021, 8’
Cnoty... czyli co?
13.08.2021, 9’
Reasumpcja i marzenie
06.08.2021, 9’
Szarogęsić się
30.07.2021, 8’
Skąd się wzięło słowo szowinizm?
23.07.2021, 6’
Skąd dudki?
16.07.2021, 6’
Zatrudnię czasownika
09.07.2021, 7’
Dać drapaka
02.07.2021, 7’
Obcy a obcowanie z kimś
18.06.2021, 7’
Rozgrzeszyć, odgrzeszyć...
11.06.2021, 6’
Książęta, książąt...
28.05.2021, 7’
Mieć czy posiadać?
21.05.2021, 8’
Latorośl i paszporty covidowe
14.05.2021, 7’
Ruski rok i procent
07.05.2021, 8’
"Na sermater" i "na browarze"
30.04.2021, 8’
Zyg-zyg, sportsmenka, ceklować
23.04.2021, 8’
Zażyć kogoś z mańki?
16.04.2021, 7’
Ucieczka a wycieczka
09.04.2021, 9’
Rozbrat, ryż paraboliczny, regaty
02.04.2021, 6’
Slot, za pan brat, Wielkanoc
Rozmówka o nowym, lecz coraz częściej używanym słowie „slot”, a także o starym frazeologizmie być z kimś za pan brat. Prof. Katarzyna Kłosińska wyjaśni także wątpliwości związane z odmianą słowa Wielkanoc i pisownią połączonego z nim wyrazu święta.
26.03.2021, 8’
Epidemiczny, AstraZeneca...
Jaka jest różnica między przymiotnikami „epidemiczny” i „epidemiologiczny”? Jak odmieniać nazwę „AstraZeneca”? Czy słowo „sztuczny” ma związek ze „sztuką”?
19.03.2021, 8’
Niegramatyczny, Górny, migdały
Czy zdanie „Mogę od pana ogień” rzeczywiście jest niegramatyczne? Jak się nazywa żona pana Górnego? Dlaczego „migdały” w popularnym zwrocie są „niebieskie” i skąd one się w nim wzięły?
12.03.2021, 10’
Po próżnicy, ongiś, karambol
Dlaczego mówimy, że ktoś „strzępi sobie gębę po próżnicy”? Jaka jest różnica między „ongiś” a „onegdaj” i co te słowa znaczą? Skąd się wzięło słowo „karambol”?
05.03.2021, 8’
Co się zowie, żeński, kobiecy
Skąd się wzięło wyrażenie „... co się zowie”? Dlaczego mówimy „buty damskie”, ale „rodzaj żeński” i „choroby kobiece”? Jak pisać zaimki „ty”, „wy” w mediach społecznościowych?
26.02.2021, 29’
Błędy, cieszyć się, forsa
Jaką wartość mają opracowania przedstawiające 100 najczęstszych błędów językowych? Czy poprawna jest konstrukcja „cieszyć się na coś”? Skąd się wzięło słowo „forsa”?
19.02.2021, 9’
Testament, polubiać, rodzynki
Prof. Katarzyna Kłosińska opowiada o pochodzeniu słowa „testament” oraz omawia nowy czasownik „polubiać”. Mówi także o „chrupkach”, „rodzynkach”, „pralinkach”, „landrynkach”, „kluskach”, „skwarkach” – a to w związku z pytaniem o formę dopełniacza tych słów (garść „rodzynków” czy garść „rodzynek”?).
12.02.2021, 8’
Klepać biedę, najlepszy, chrust
Skąd się wziął zwrot „klepać biedę”? Czy poprawne są konstrukcje typu „trzeci najlepszy”, „drugi największy”? Jak nazywamy ciasteczka jadane w ostatki: „chrust” czy „faworki”?
05.02.2021, 8’
Miesięcznica, ważny, serwus
Po miesiącu od powstania Radia 357 prof. Kłosińska omawia stosunkowe nowe słowo „miesięcznica”. Wyjaśnia także związek między wyrazami „ważny”, „ważki” i „ważka” oraz przedstawia historię powitania „serwus”.
29.01.2021, 7’
Awers, dziad, Bydgoszcz
Czy „awers i awersja” mają wspólne pochodzenie? Skąd się wzięło określenie „dziad kalwaryjski”? Dlaczego „Bydgoszcz” jest rodzaju żeńskiego, a „Małogoszcz” męskiego?
22.01.2021, 9’
Kropka nienawiści, perły, IKEA
Prof. Katarzyna Kłosińska wyjaśnia, czym jest kropka nienawiści. Omawia także pochodzenie zwrotu „rzucać perły przed wieprze”. Na koniec odnosi się do zwyczaju nieodmieniania nazw firm („Kupuj w IKEA”, „Płać VISA” itd.).
15.01.2021, 9’
Żółtko, webinar, óśmi
Tematem tego odcinka jest znaczenie i pochodzenie zwrotu wciągnąć żółtko. Prof. Katarzyna Kłosińska wyjaśnia także, czym się różni (językowo) webinar od webinarium, oraz czy liczebniki typu „óśmi”, „dziewiąci” są poprawne.
08.01.2021, 10’
Radio, tęsknić, na grupie
Pierwszy odcinek „Rozmówek polsko-kubańskich” poświęcony jest pochodzeniu słowa „radio” oraz zwrotowi „tęsknić po kimś”. Wyjaśnia także nową konstrukcję „na grupie”.
