Ciekawości z przeszłości

Dwaj żydowscy bracia ukrywali się wewnątrz potężnego drzewa w parku w Wiśniowej tuż pod okiem Niemców, a polska rodzina z Siemianowic powiększyła piwnicę, by zbudować kryjówkę dla swoich żydowskich sąsiadów. O takich niezwykłych miejscach Tomasz Jeleński rozmawia z dr Natalią Romik i dr Aleksandrą Janus w 30. odcinku podcastu "Ciekawości z przeszłości".

Jak dzieciństwo wpływa na nasze dorosłe życie, czy można długo wytrzymać w samotności i czym jest życiowe doświadczenie. Będzie też o poezji inspirowanej Wergiliuszem, a także greckimi mitami. Gościem Tomasza Jeleńskiego jest Język Kamiennik, tajemniczy poeta.

Gościem Tomasza Jeleńskiego jest dr Ariel Ciechański, który powspomina, jak to kiedyś na kolei bywało i jakie kolejowe perełki są w lokomotywowni w Skierniewicach. Będzie coś o pociągu zasilanym prądem z akumulatorów sprzed ponad stu laty i pewnym ,,kiblu", który został uznany za zabytek.

Ciekawość z przeszłości odwiedziły Habitat, sklep i fundację, która ratuje stare meble i stare niepotrzebne już przedmioty. Zamiast trafić na wysypisko, wszystko jest odnawiane i puszczane dalej w obieg. A środki ze sprzedaży trafiają do ludzi w trudnej sytuacji materialnej. Gośćmi Tomasza Jeleńskiego są Maria Malinowska-Sikora i Maciej Kosiorek.

Znamy imiona swoich rodziców, dziadków... Ale z pradziadkami może być już kłopot. W tym odcinku gościem Tomasza Jeleńskiego jest Marta Maćkowiak, która szuka przodków różnych ludzi. Bo szukanie swoich korzeni jest fascynującym, chociaż niełatwym zajęciem.

Major Henryk Dobrzański, słynny Hubal - żołnierz, który nie poddał się po klęsce września 1939 roku. Przez siedem miesięcy walczył z Niemcami, zadając im poważne straty, jak na niezłomnego żołnierza przystało, zginął z bronią w ręku. Do dziś nie wiemy, gdzie są pochowane szczątki bohaterskiego majora. Być może jednak nastąpi przełom w poszukiwaniach. Gośćmi Tomasza Jeleńskiego są Dariusz Szymanowski i Marcin Sochoń ze Stowarzyszenia WIZNA 1939.

Z góry lepiej widać... Gośćmi Tomasza Jeleńskiego są Aleksandra Łogusz i Maciej Margas, fotograficy, którzy od kilku już lat robią zdjęcia z góry, czyli z dachów wieżowców, z drona, samolotu, śmigłowca czy z balonu. Okazuje się, że zdjęcia zrobione przed dwoma laty stają się powoli historycznymi, bo tak szybko zmienia się zabudowa dużych miast.

Gościem Tomasza Jeleńskiego jest Marek Masalski, pilot i prezes Fundacji Polskie Samoloty Historyczne. Pojawił się pomysł zbudowania latającej repliki słynnej "jedenastki", jak na swoje pezetelki mówili polscy piloci. PZL P 11c był samolotem myśliwskim, który słynął z niebywałej zwrotności. Kiedy wszedł do służby w 1935 roku był jednym z najnowocześniejszych samolotów w Europie, jednak we wrześniu 1939 roku znacznie ustępował już szybszym niemieckim messerschmittom. Czy jest szansa na zbudowanie latającej repliki najsłynniejszego polskiego samolotu?

"Ciekawości z przeszłości" zawędrowały w okolice niewielkiej stacji kolejowej Grodziszcze Mazowieckie. Leżąca tu miejscowość nosi zupełnie inną nazwę - Grodzisk. Nic jednak nie dzieje się przez przypadek - to pozostałość po dawnym wczesnopiastowskim grodzisku. Gościem Tomasza Jeleńskiego jest Daniel Marciniak, miłośnik historii i rekonstruktor.

Wszystko zaczęło się od japońskich rowerów - zapalony cyklista Stefan Dobrowolski założył przed wojną firmę produkującą drobne części rowerowe i zajmującą się naprawą jednośladów. Goście Tomasz Jeleńskiego - Jerzy i Rafał Dobrowolscy - opowiedzą o tym, jak niełatwo było być przedsiębiorcą w Polsce Ludowej i co pompki mają wspólnego z rikszami i granatami.

Staroobrzędowcy to zapomniana już dziś społeczność religijna powstała w Rosji w połowie XVII wieku. W Polsce nieliczne skupiska starowierców przetrwały na Suwalszczyźnie i w okolicach Szczytna, w Wojnowie. Ten odcinek podcastu powstał w Skułach na Mazowszu, gdzie po starowiercach zostały jedynie nagrobki w lesie. A gościem Tomasza Jeleńskiego jest Jacek Kiljański, lekarz i z zamiłowania historyk.

Gościem Tomasza Jeleńskiego jest Piotr Lakwaj - dźwiękowiec, realizator dźwięku, autor audycji "Dziwnosłowy udźwięcznione". Czy Zakopane 30 lat temu brzmiało tak samo jak dziś? A co się zmieniło? I jak głos rozchodzi się na śniegu?

7 Pułk Ułanów Lubelskich stacjonował w... Mińsku Mazowieckim. I właśnie w tym mieście powstał kolejny odcinek "Ciekawości z przeszłości". Raz na zawsze zostanie rozwiany mit o kawalerzystach z 1939 roku, rzekomo atakujących szablami niemieckie czołgi. Zaprasza Tomasz Jeleński.

Niemiecki nazistowski obóz zagłady w Sobiborze istniał dwa lata, powstał w maju 1942 roku. Zamordowano w tym miejscu około 180 tysięcy Żydów. W październiku 1943 roku doszło do powstania i masowej ucieczki więźniów. Spośród 300 osób, które podniosło bunt, wojnę przeżyło zaledwie kilkadziesiąt osób.

Jakim cudem chiński czajniczek przetrwał wojenną zawieruchę i co łączy go Aleksandrem Czeszunistem, pilotem z czasów I wojny światowej. Będzie też o niezwykle tajemniczym porwaniu pociągu podczas wojny domowej w Rosji Sowieckiej. A o tym wszystkim w rozmowie Tomasza Jeleńskiego z pisarzem Michałem Cichym.

W tym odcinku podcastu poczują Państwo odrobinę metafizyki - Tomasz Jeleński rozmawia z Krzysztofem Najborem, aktorem, który 36 lat temu przyjechał do Zakopanego z grupą szaleńców, by założyć Teatr Witkacego. Pojawi się też kilka perełek dźwiękowych, między innymi fragmenty spektaklu "Szalona lokomotywa", który rzeczywiście został zagrany w... jadącym pociągu.

Trochę afrykańskiej egzotyki - w tym odcinku Tomasz Jeleński rozmawia z Heleną Gołdon, która dziesięć lat spędziła w Afryce. Wspomnimy o polskich uchodźcach w Tanzanii, o polskich cmentarzach w Afryce i zastanowimy się, jak nieświadomość może być przyczyną rasizmu i czego możemy nauczyć się od Tanzańczyków.

Tomasz Jeleński rozmawia z Ines Ormiańczyk i Danielem Demarczykiem, którzy stworzyli projekt Nieustanne Wędrowanie. Zwiedzają opuszczone i zapomniane miejsca na Dolnym Śląsku.

Ciekawości z przeszłości odwiedziły Kraków. Zaledwie 4 kilometry od krakowskiego rynku istniał zapomniany dziś KL PLASZOW, początkowo obóz pracy, a potem niemiecki obóz koncentracyjny. Tomasz Jeleński rozmawia z Martą Śmietaną i Jackiem Stawiskim, pracownikami Muzeum Pamięci KL Plaszow.

Warszawy, małe i duże fiaty. A także syrenki i polonezy - to były samochody produkowane w Polsce i o tych już dziś reliktach przeszłości Tomasz Jeleński rozmawia ze Zbigniewem Mikiciukiem, dyrektorem i właścicielem Muzeum Motoryzacji w Otrębusach.

Gościem Tomasza Jeleńskiego jest Zbigniew Polak, kierownik Pracowni Badań Archeologicznych w Muzeum Warszawy. Odcinek poświęcony archeologii średniowiecznej, chociaż obaj panowie spotkali się przy całkiem współczesnym... śmietniku w Milanówku.

Tym razem "Ciekawości z przeszłości" zawędrowały w Tatry i do Zakopanego. Gościem Tomasza Jeleńskiego jest Mieczysław Ziach, ratownik Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. W tym odcinku podcastu będzie i o historii TOPR-u i o niefrasobliwości turystów.

O przywracaniu do życia starych stołów, szaf, kredensów. Niektóre liczą sobie kilka stuleci, inne są z dwudziestolecia międzywojennego, nie brak i takich z lat 50. czy 60. A o swojej pracy przy renowacji mebli opowiada Aneta Bukowska.

Chodzą po lasach, zaglądają na miejsca dawnych bitew - szukają monet, biżuterii czy starego uzbrojenia. W tym odcinku podcastu Tomasz Jeleński rozmawia z Joanną Kaferską-Kowalczyk i Jackiem Wielgusem, prezesem Polskiego Związku Eksploratorów.

Pomników w Polsce są tysiące, a może raczej dziesiątki tysięcy. Jedne są niewielkie, inne ogromne, swoją wielkością wręcz przytłaczają. O pomnikach Tomasz Jeleński rozmawia z dwójką historyków z Uniwersytetu Wrocławskiego - rektorem tej uczelni, profesorem Przemysławem Wiszewskim i profesorem Krzysztofem Ruchniewiczem.

Gościem Tomasz Jeleńskiego jest Maciej Fliegel, fotograf i miłośnik zabudowy przemysłowej Górnego Śląska. W tym odcinku podcastu poznamy między innymi niezwykły most kolejki piaskowej. Zdjęcia tego mostu zirytowały pewną firmę, która domaga się usunięcia ich z sieci.

W grudniu 1952 roku nad Londynem pojawił się gigantyczny smog, od trujących wyziewów z kominów zmarło 12 tysięcy osób. Gościem Tomasz Jeleńskiego jest Marcin Mizgalski, społecznik, aktywista, od lat walczący o czyste powietrze.

W trzecim odcinku podcastu Tomasz Jeleński rozmawia z Łukaszem Jachowiczem, podcasterem, miłośnikiem starych gier i starych komputerów. Pojawi się amiga i atari, będzie też niezwykła muzyka ze starych gier.

Stare zdjęcia z XIX wieku, ale i fotografie z lat 70. czy 80. mogą być niezwykle interesujące. Są nie tylko źródłem wspomnień, ale często bywają jedynym zapisem miejsc, których już nie ma. O zdjęciach z dawnych lat z fotografem Karolem Bagińskim rozmawia Tomasz Jeleński.

W 1241 roku na polach legnickich Mongołowie zwyciężyli polskich i europejskich rycerzy, podczas bitwy użyli dziwnej broni - latawców i czegoś w rodzaju broni chemicznej. Gośćmi Tomasz Jeleńskiego są dr Paweł Żmudzki z Uniwersytetu Warszawskiego i prof. Przemysław Wiszewski, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego.